شرکت ملی گاز، وی‌سی راه‌اندازی می‌کند

دکتر سعید پاک‌سرشت، مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران است؛ شرکتی که با همکاری مرکز ملی فن‌بازار ایران در حاشیه نمایشگاه نفت و گاز و پتروشیمی، قرار است اولین استارت‌آپ‌دموی صنعت گاز را برگزار کند. در گفت‌وگویی با پاک‌سرشت از برنامه‌های شرکت ملی گاز برای استفاده از ظرفیت استارت‌آپ‌های ایرانی در صنعت گاز و طرح‌ها و حمایت‌هایی که قرار است از این استارت‌آپ‌ها انجام شود، گفت‌وگو کرده‌ایم. مهم‌ترین خبری که مدیر پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران به شنبه‌پرس داده این است که به‌زودی صندوق پژوهش و فناوری این شرکت در قامت یک وی‌سی فعالیت جدی‌تری را در اکوسیستم استارت‌آپی کشور دنبال خواهد کرد.

معمولا استقبال از تکنولوژی در بین نهادها و سازمان‌های دولتی به کندی صورت می‌گیرد. از این‌رو اینکه شرکت ملی گاز در این حوزه پیش‌قدم شده و با همکاری فن‌بازار رویدادی را برگزار می‌کند جالب‌توجه و البته قابل تقدیر است. چه نیازی باعث شده که به سمت این حوزه نوآورانه بیایید؟

موضوع فن‌بازار تخصصی صنعت گاز که با همکاری مرکز ملی فن‌بازار شکل گرفته است، شاید اولین فن‌بازار تخصصی در کشور باشد و استارت‌آپ دمو اولین رویداد استارت‌آپی مرتبط با حوزه صنعت گاز است. ما در صنعت بزرگ گاز نیازهای فناورانه متعددی داریم. رویه‌هایی که تا به حال استفاده می‌شده رویه‌های سنتی بوده است. در اصل این رویه‌ها یک مسیر یا نحوه برخورد و مواجهه با موضوع خاصی بوده است. استفاده از رویه‌های جدید به یک ضرورت بدل شده است؛ حجم نیازها و انتظارات بالاست و تقاضاهای متعددی وجود دارد و به نظر بنده، از آن مهم‌تر، نیاز به ایجاد یک اکوسیستم جدید نوآوری با تمرکز بر توسعه عرضه‌کنندگان یک نیاز ضروری است.

امروز اگر در اکوسیستم نوآوری کشور شرکت‌های متعدد دانش‌بنیان و پارک‌های متعدد علم و فناوری شکل گرفته‌اند، این موضوع به این معنی است که ما در بخش عرضه محصولات فناورانه رشد خوبی را داشته‌ایم و عرضه‌کنندگان متعددی داریم. شرط بقای این عرضه‌کنندگان این است که ما در بخش تقاضا هم مسیری باز کنیم. این بخش تقاضا کجاست؟ یکی از این بخش‌ها صنعت گاز است که ما در مدیریت پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز وظیفه داریم چنین فرصت‌هایی را شناسایی کنیم. وظیفه داریم به عرضه‌کنندگان متعدد این محصولات فناورانه پاسخگو باشیم، ما در بخشی که امکان تحریک تقاضا وجود دارد حضور داریم پس باید این حوزه را تقویت و تقاضا ایجاد کنیم تا یک چرخه سالم اقتصادی عرضه و تقاضا حول محصولات فناورانه شکل بگیرد.

در مورد رویداد استارت‌آپ دمو ‌کمی بیشتر صحبت کنید. انتظارتان از خروجی این رویداد چیست‌؟

ما به‌تازگی در این عرصه وارد شده‌ایم. به عبارت دیگر، باید بگویم هنوز مشغول یادگیری هستیم. یادگیری ما از جنس عمل‌کردن است؛ یعنی با عمل‌کردن داریم یاد می‌گیریم. منظور این نیست که از تئوری قضیه بی‌اطلاع هستیم. فن‌بازار تخصصی صنعت گاز، بیش از یک سال پیش شکل گرفته است و در این مدت رویدادهای متعددی را داشته است. رویدادهایی مانند برگزاری تورهای فناورانه به منظور برقراری ارتباط بین عرضه‌کنندگان و متقاضیان. ما در حوزه پالایش هم رویدادهای متعددی را داشتیم، همین‌طور در حوزه انتقال گاز، اما استارت‌آپ‌دمو که در 18 اردیبهشت ماه در حاشیه نمایشگاه نفت و گاز و پتروشیمی برگزار می‌شود، در واقع اولین رویداد استارت‌آپ دمو تخصصی صنعت گاز است.

می‌فرمایید که از این رویداد چه انتظاری دارید. آن چیزی که بیشتر از رسیدن به یکی دو قرارداد بین استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه گاز برای بنده به عنوان مدیر پژوهش و فناوری این حوزه اهمیت دارد، (که البته این مورد هم بسیار مهم است)، ایجاد یک الگو و مسیر برای چنین فعالیت‌هایی است. پس هدف اولیه ما در واقع ایجاد این مسیر است. اینکه دوستان و همکاران ما در بخش‌های صنعتی و واحدهای عملیاتی شرکت ملی گاز مثلا پالایشگاه‌ها یا مناطق عملیاتی حس کنند که یک کار جدید و فرایند و رویه‌های مناسبی به وجود می‌آید که همه نیازهای آنها را پاسخگو خواهد بود. از طرف دیگر بسیار مشتاق هستیم که به خیل عظیم عرضه‌کنندگان دانش و فناوری که آنها هم در ابتدای راه هستند، کمک کنیم. اگر ما برای آنها یک بازار تقاضا ایجاد کنیم، کمک بسیار بزرگی به آنها کرده‌ایم. چون محصولات آنها نیاز به مشتری دارد و زمانی‌که متقاضی و عرضه کننده به هم رسیدند، یک جریان منطقی اقتصادی عرضه و تقاضای سالم شکل خواهد گرفت و آن‌وقت است که این بازار شروع به حرکت و رشد می‌کند.

اما موضوع دیگر این است که برای این امر نیاز به بازیگران دیگری هم  در این صحنه داریم. زمانی که یک معامله بین عرضه‌کننده و متقاضی می‌افتد، به غیر از دو عنصر معامله یعنی عرضه‌کننده و متقاضی، بازیگران دیگری هم وجود دارد. قطع به یقین ما به نفراتی که کارشان از جنس کارگزاری بین اینهاست، نیاز داریم. لفظ دلالی در ذهن‌ها ممکن است به صورت منفی جا افتاده باشد ولی واقعیت این است که ما به این افراد نیاز داریم؛ ما نیاز داریم که شخصی باشد که دو‌طرف معامله را به همدیگر متصل کند. ما در صنعت گاز از مدت‌ها قبل که این برنامه و طرح را ریختیم به جایگاه بروکرها پی بردیم و نقش آنها را بسیار مهم دیدیم، فراخوانی دادیم و براساس آن فراخوان تعدادی مراجعه کردند. بروکرهایی را انتخاب کردیم و الان دونفر از آنها، رسمیت پیدا کرده‌اند و ما در حال شروع کار با آنها هستیم. اینها افرادی هستند که وظیفه کارگزاری دارند و در اصل پل ارتباطی بین دو طرف معامله هستند.

بیشترین نیاز استارت‌آپ‌ها جذب سرمایه است. آیا مدلی برای استارت‌آپ دمو استخراج کرده‌اید تا در بحث تامین مالی  هم شرکت ملی گاز بتواند به استارت‌آپ‌ها کمک کند؟

ما به مدل‌های مختلفی فکر کرده‌ایم و درصدد ایجاد یک صندوق تخصصی برای صنعت گاز هستیم؛ صندوق پژوهش و فناوری که می‌تواند با مجوزی که از شرکت گرفته‌ایم، کارهایی از جنس وی‌سی را هم انجام دهد. این مورد جزو برنامه‌های ماست و ما باید این کار را پیش ببریم و به نتیجه برسانیم. حتی سهامداران و بازیگرانش را هم مشخص کرده‌ایم ولی به دلیل اینکه هنوز مجوز نگرفته، جزئیات آن را اعلام نکرده‌ایم. اما فقط سرمایه‌گذاری در این حوزه ‌با این صندوق انجام نخواهد شد، بلکه راه‌های دیگری هم وجود دارد، مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی و شرکت‌های فعال در حوزه صنعت گاز که از توان مالی قابل قبولی برخوردارند. وقتی که خودشان این توانایی را داشته باشند ما حتما از آنها می‌خواهیم که در تامین منابع مالی سهم داشته باشند. از طرف دیگر هم ما به آنها می‌توانیم ‌کمک‌هایی از جنس یک تسهیلات یا وام کنیم.

استارت‌آپ‌های بسیاری داریم که روی بحث سخت‌افزار کار می‌کنند. حتی شتاب‌دهنده‌ای مثل ‌هاردتک را داریم که یک شتاب‌دهنده تخصصی در رابطه با استارت‌آپ‌های سخت‌افزاری است. ولی یکی از چالش‌های استارت‌آپ‌های سخت‌افزاری این است که بازار آنها نیاز به مشتریان خاص به ویژه شرکت‌های حوزه صنعت هم دارد. فکر می‌کنم استارت‌آپ دموی صنعت گاز فرصت بسیار خوبی است که به استارت‌آپ‌های این حوزه نیازهای این صنعت را بگویید.

البته این یکی از موضوعاتی است که حتما باید از جانب ما به استارت‌آپ‌ها سیگنال‌هایی داده شود که بدانند در چه زمینه‌هایی کار کنند. مدیریت پژوهش و فناوری یکی از بخش‌هایی است که در شرکت گاز وظیفه تجمیع تقاضاها و مهندسی یا طبقه‌بندی کالا را دارد. یعنی این نیازها را تجمیع می‌کند و وظیفه‌اش این است که همین سیگنال‌ها را ارائه دهد . ما از متخصصان وهمکارانمان برای تعیین زمینه‌های کاری با اولویت، کمک می‌گیریم که آنها هم در این مراسم دعوت شدند. از طرفی در انتخاب شرکت‌هایی که در آن برنامه قرار است حضور داشته باشند‌ هم توجه به این مسئله شده است. سعی کرده‌ایم نیازهای واقعی و اولویت‌‌دار صنعت گاز در این رویداد به استارت‌آپ‌ها انتقال داده شود.

آیا این رویداد پیش‌زمینه برگزاری رویدادهای دیگری برای ارتباط استارت‌آپ‌ها و صنعت گاز خواهد بود؟

باید بگویم که شرکت ملی گاز موفق شده است در سال 2020 یعنی 1399 میزبانی کنفرانس igrc 2020  که یک کنفرانس بین‌المللی در صنعت گاز دنیاست را برعهده بگیرد. برگزار‌کننده این کنفرانس اتحادیه بین‌المللی گاز است و ما فقط برگزار‌کننده آن و میزبان هستیم. اتفاقی که در این کنفرانس می‌افتد این است که به پیشنهاد ما، یک بخش تکنومارت به آن اضافه شده است‌ و تکنومارت یعنی همان فن‌بازار. برای اولین بار است که در یک کنفرانس بین‌المللی ‌igrc که تا‌به‌حال 15 بار برگزار شده است، این اتفاق می‌افتد. در این رویداد ما پیش‌بینی جوایز بزرگی را کرده‌ا‌یم و شرکت‌های کوچک و بزرگ بین‌المللی می‌توانند در آن شرکت و ایده‌هایشان را مطرح کنند. از سرمایه‌گذاران هم دعوت خواهیم کرد در این کنفرانس حضور داشته باشند. این یک فرصت بزرگ برای استارت‌آپ‌های ایرانی است تا در یک رقابت بین‌المللی در صنعت نفت و گاز حضور داشته باشند و با سرمایه‌گذاران و استارت‌آپ‌های این حوزه وارد بحث و گفت‌و‌گو شوند.