چگونه با «بوت‌استرپ کردن» استارتاپ راه‌اندازی و راهبری کنیم
احسان داوودی، هم‌بنیان‌گذار فلایتیو از تجربه رشد این استارتاپ با بوت‌استرپ کردن می‌گوید؛
بوت‌استرپ به معنی تامین سرمایه با استفاده از سرمایه شخصی و درآمدهای خود کسب‌وکار است. هزینه‌های اولیه ما شامل هزینه‌های نیروی انسانی و بازاریابی بود که با استفاده از درآمدهای مازاد آژانس مسافرتی که مالک فلایتیو بود تامین می‌شد و سایر هزینه‌ها نظیر هزینه‌های اجاره و سربار وجود نداشت، حتی بنیانگذاران این استارتاپ هم حقوقی بابت فعالیت خود دریافت نمی‌کردند.
در این روزهای سخت اقتصادی کشور خبرهای بسیاری از گوشه و کنار اکوسیستم استارتاپی ایران به گوش می‌رسد که یک استارتاپ شکست خورد و یا استارتاپ دیگری بدون اعلام ورشکستی تنها با 2 نفر مشغول به ادامه فعالیت است. بیشتر استارتاپ‌هایی که اسمشان را شنیده‌ام تا همین سال گذشته در رویدادهای استارتاپی، سایت‌های خبری و گروه‌های تلگرامی به عنوان نمونه‌های موفق حوزه کارآفرینی و استارتاپی معرفی می‌شدند و بنیان‌گذارانشان سلبریتی‌های دنیای استارتاپی بودند که حضورشان در یک رویداد تضمین‌کننده برگزاری پر رونق آن رویداد بود، اما امروز نه خبری از این افراد به گوش می‌رسد و نه از کسب‌وکارشان.
عوامل تعیین کننده موفقیت یا عدم موفقیت یک استارتاپ
فارغ از دلایل مختلف شکست استارتاپ‌ها، یک نکته بین اکثر این استارتاپ‌ها مشترک است: جذب سرمایه؛ روشی که بسیاری از استارتاپ‌های ایرانی در 2-3 سال اخیر در پیش گرفتند و بدون در نظر گرفتن شاخص‌های مهمی نظیر میزان سرمایه مورد نیاز برای رسیدن به اهدافی مشخص در زمانی مشخص، تعریف KPI های قابل اجرا و دست‌یافتنی و همچنین تلاش برای رسیدن به آنها، ترسیم چشم‌انداز درست و واقع بینانه از شرایط بازار و بسیاری عوامل دیگر که باعث موفقیت یا عدم موفقیت یک استارتاپ می‌شود.
تجربه تامین سرمایه در فلایتیو
تجربه تامین سرمایه ما در فلایتیو اما متفاوت از روش‌های مرسوم چند سال گذشته بود، روش ما «بوت‌استرپ کردن» بود؛ بوت‌استرپ به معنی تامین سرمایه با استفاده از سرمایه شخصی و درآمدهای خود کسب‌وکار است. هزینه‌های اولیه ما شامل هزینه‌های نیروی انسانی و بازاریابی بود که با استفاده از درآمدهای مازاد آژانس مسافرتی که مالک فلایتیو بود تامین می‌شد و سایر هزینه‌ها نظیر هزینه‌های اجاره و سربار وجود نداشت، حتی بنیانگذاران این استارتاپ هم حقوقی بابت فعالیت خود دریافت نمی‌کردند. چند ماه اول با توجه به رشد بسیار و ایجاد جریان درآمدی بالا، وضعیت کسب‌وکار فلایتیو سودده بود؛ در نتیجه همچنان نیازی به جذب سرمایه وجود نداشت.
از آنجا که زیان‌ده بودن ذات استارتاپ در چند سال اول فعالیت آن، تا رسیدن به نقطه سربه‌سر و سوددهی است، این موضوع از ابتدای سال دوم فعالیت شامل حال ما نیز شد و در نهایت با روش‌های مختلف نظیر قرض مالی و ایجاد بدهی‌هایی در سطح معقول از این گردنه عبور کردیم و پس از چندین ماه زیان‌دهی کنترل شده، مجدد به نقطه سر به سر و سوددهی بازگشتیم.
کدام استارتاپ‌ها می‌توانند از روش بوت‌استرپ استفاده کنند؟
اما استارتاپ‌هایی می‌توانند از روش بوت استرپ استفاده کنند که قادر به خلق جریان درآمدی پایدار از مراحل ابتدایی استارتاپ و حفظ و رشد درآمدها در طول زمان باشند، همچنین بخشی از هزینه‌های اولیه راه‌اندازی‌شان توسط بنیانگذاران تامین شود. در کنار آن نیز مدیریت صحیح هزینه‌ها و منابع، لازمه به کارگیری روش بوت‌استرپ کردن است.
مزایای بوت‌استرپ کردن
مزایای اساسی بوت استرپ کردن برای ما در دو نکته خلاصه می‌شود:
اول از همه، فرآیند «جستجوی سرمایه‌گذار تا امضای قرارداد سرمایه‌گذاری» که خود، فرآیندی بسیار زمان‌بر است را نداشتیم و این مزیت باعث شد تا هم در زمان صرفه‌جویی شود و هم تمرکز اصلی بنیانگذاران روی کسب‌وکار باقی بماند.
دوم اینکه نیازی به جواب پس دادن به سرمایه‌گذار نداشتیم، نفر بالاسری برای دیکته کردن نظرات شخصی وجود نداشت، هماهنگی‌های مالی سریعتر انجام می‌شد و تنش‌های میان بنیان‌گذار و سرمایه‌گذار اتفاق نمی‌افتاد، در نتیجه وقت و انرژی ما بابت این چالش‌ها هدر نمی‌رفت.
در نتیجه می‌توان گفت با وجود آنکه وجود سرمایه‌گذار آسودگی و مزایای مالی و روحی قابل‌توجهی برای بنیانگذاران یک استارتاپ به ارمغان می‌آورد، بدون داشتن آن نیز می‌توان به این مزیت‌ها دست پیدا کرد و یک استارتاپ را به سوددهی رساند.
جالب بود