شتابدهنده استارتاپی نوآوری شهر راه‌اندازی می‌شود
رضا حاج علی‌بیگی، مدیرعامل شرکت توسعه و نوآوری شهر خبر داد:
هر استارتاپی برای کار نیاز به یک بازاری و یک منبع مالی دارد. مزیت ما نسبت به سایر شتابدهنده‌ها این است که بازار مشخصی تحت عنوان حوزه خدمات شهری و شهرداری‌ها داریم و از طرف دیگر تامین منابع مالی ما هم مشخص و از طریق بانک شهر انجام می شود؛ قرار گرفتن این دو در کنار هم، مزیتی است که شاید از سایر رقبا و شتابدهنده‌ها ما را یک پله بالاتر قرار می‌دهد.
فعالیت‌های بانک شهر در حوزه توسعه فناوری‌های شهری با راه‌اندازی یک شتابدهنده استارتاپی وارد فاز تازه‌ای می‌شود. رضا حاج‌علی‌بیگی مدیرعامل شرکت توسعه و نوآوری شهر، که بازوی نوآوری این بانک محسوب می‌شود می‌گوید با راه‌اندازی شتابدهنده سیتی‌اینوویشن یا همان شتابدهنده نوآوری شهر، این شرکت تلاش دارد حمایت از ایده‌ها و استارتاپ‌هایی که به دنبال راهکارهایی برای حل مسائل شهری هستند را گسترش دهد.
در ابتدا کمی از پیشینه نوآوری در بانک شهر برایمان بگویید، این بخش با چه استراتژی‌ای شروع به کار کرده است؟
بانک شهر با شعار نوآوری در خدمت و با بهره گیری از تجارب و الگوهای موفق صاحبان نام در صنعت بانکداری و خبرگان حوزه فناوری اطلاعات کشور تاسیس و از سال 88 فعالیت خود را به عنوان یک بانک مستقل رسما آغاز کرد.
با توجه به اینکه بخش مهمی از بیانیه ماموریت بانک شهر ارایه خدمات متنوع، متمایز و نوآور است از اینرو توجه و تمرکز ویژه‌ای بر روی گسترش فعالیت‌های حوزه فناوری اطلاعات و استفاده از ابزار IT داشته است و با تاسیس شرکت تخصصی فناوری اطلاعات با نام شرکت توسعه و نوآوری شهر در سال 89 با هدف طراحی و تولید محصولات خلاقانه در حوزه بازار بانکداری الکترونیکی و صنعت پرداخت فعالیت‌های خود را مهندسی و این مهم را دنبال کرده است از جمله اجرای موفقیت‌آمیز پروژه پیشخوانه‌ای شهرنت.
ایده‌پردازی اولیه شهر نت، هم بر دو مبنای کانالهای حضوری و غیرحضوری بود؛ کانالهای حضوری، همان دستگاه‌های داخل پیش‌خوان‌ها هستند که مردم در هر ساعت از شبانه‌روز می‌توانند هر نوع از خدمات بانکی دریافت کنند و عملیات بانکی از قبیل افتتاح حساب انجام دهند. تا زمان راه‌اندازی این سرویس، در ایران هیچ نمونه‌ای وجود نداشت که بتواند خدمات آنلاین بانکی را به صورت شبانه‌روزی به مشتریان ارائه دهد؛ منظور از خدمات بانکی، فقط دریافت و پرداخت یا جا‌به جایی وجه نیست بلکه خدماتی است که نیاز به احراز هویت تایید مدارک شناسایی افراد دارند و برای دریافت این خدمات بایستی مشتری به شعبه مراجعه نماید. بانک شهر از طریق راهکارهای طراحی شده توسط شرکت توسعه توانست این نقیصه در سیستم بانکی را مرتفع کند.
کانالهای غیرحضوری ما هم بحث‌های مربوط به موبایل بانک، اپلیکیشن‌های موبایلی، اینترنت بانک سایر مواردی است که از طریق موبایل و در هر ساعتی از شبانه روز، در دسترس و ارائه خدمات هستند.
وقتی دستگاهی برای ارائه خدمات ساخته می‌شود، باید قوانین و مقررات، همچنین فرایندها به صورت کامل روی آن پیاده‌سازی شود که این کار از طریق یک نرم‌افزار یا یک دستگاه سخت‌افزار به تنهایی قابل انجام نیست. در نتیجه باید این توان وجود داشته باشد که قوانین و مقررات و فرایندها هر سه پیاده‌سازی شوند. این نکته مغفول مانده در رابطه با خیلی از موضوعاتی است که هنوز در کشور نتوانستند به صورت کامل الکترونیکی شوند، مانند مبحث امضای دیجیتال. در حالیکه مقررات و قوانین ما، امضای دیجیتال را به رسمیت شناخته ولی باز هم برای ارائه خدمات، امضای خیس یا اثر انگشت نیاز است. ما در زمینه تولید نرم‌افزارهای مورد نیاز هم کار کردیم و موفق بودیم.
علاوه بر این مسائل ما موضوعات دیگری را هم به برنامه‌هایمان اضافه کردیم که بتوانیم از این طریق برای سیستم بانکی درآمدزایی ایجاد کنیم؛ اعتقاد ما بر این است که در سیستم بانکی ما باید تحولی ایجاد شود و روش‌های فعلی دیگر جوابگو نیست. طبق مطالعاتی که داشتیم، بانک‌ها با توجه به پایین آمدن نرخ بهره و سود مورد انتظار مردم، دیگر نمی‌توانند این هزینه‌ها و این روند را ادامه دهند؛ در نتیجه ما از طریق الکترونیکی کردن فعالیت‌ها سمت‌وسو را به سمت کاهش هزینه‌ها بردیم. از طرف دیگر ایده جدیدی را در سیستم بانکی پروراندیم و شعاری دادیم که بانک‌ها به جای سپرده محوری، باید محصول‌محور باشند که این محصول ممکن است خدمات دیجیتالی یا خدمات الکترونیکی بانکی باشد. اینکه در بانک‌ها صرفا تجهیز منابع کنیم و بعد، منابع اختصاص دهیم دیگر جوابگو نیست. این بود که ما سراغ سرویس‌های جدید و ارزش افزوده رفتیم که بتوانیم سرویس‌های بانکی و حتی غیربانکی را به صورت 24 ساعته از طریق کانالهای حضوری و غیرحضوری در اختیار مشتریان قراردهیم. با توجه به اینکه در چند سال اخیر بحث فین‌تک‌ها و استارتاپ‌ها بسیار داغ شده بود، ما هم موضوعاتی از این دست را پیش بردیم و بانک شهر هم اواخر سال گذشته به فکر ایجاد یک مرکز شتابدهی افتاد.
از طرفی، با توجه به محصولات، نوآوری‌ها و اختراعاتی که در شرکت توسعه نوآوری شهر انجام شده بود، برای دانش‌بنیان شدن اقدام کردیم و حدود یک ماه پیش، توانستیم شرکت توسعه را به عنوان یک شرکت دانش‌بنیان ثبت کنیم. برای حمایت از استارتاپ‌ها و فین‌تک‌ها هم بین شرکت توسعه، بانک شهر و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تفاهم‌نامه‌ای تنظیم و امضا شد که بتوانیم در این حوزه از استارتاپ‌ها حمایت کنیم. در همین راستا شرکت توسعه و نوآوری شهر ماموریت پیاده سازی مرکز شتابدهی بانک شهر را عهده دار گردید.
آیا شتابدهنده شما با همین نام یعنی «شرکت توسعه نوآوری شهر» فعالیت خواهد کرد یا اینکه برند جدیدی زیرمجموعه این شرکت به عنوان شتابدهنده متولد می‌شود؟
ما به این منظور سایتی به نام سیتی‌اینوویشن که به اختصار (سینو) cinno.ir ایجاد کردیم که درواقع، سایت مرکز شتابدهی ما است. با دانشگاه‌های معتبری هم صحبت شده و به زودی در یکی از پارک‌های علم و فناوری دانشگاه شریف یا دانشگاه امیرکبیر، دفتر شتابدهنده را ایجاد می‌کنیم و کارهای استارتاپی را از آن طریق دنبال خواهیم کرد.
این شتابدهنده، روی چه حوزه‌هایی تمرکز بیشتری خواهید داشت؟ آیا قرار است با همان دید بانکی فقط به سمت فین‌تک‌ها بروید یا اینکه در زمینه‌های دیگر هم فعالیت خواهید داشت به خصوص اینکه این روزها بحث شهر هوشمند در تهران داغ است؟
از ابتدای کار، یکی از بحث‌های اصلی ما این بود که ما استراتژی خود را مشخص کنیم که اصلا در چه حوزه‌ای می‌خواهیم وارد شویم. فلسفه وجودی بانک شهر، ارائه خدمات به بخشی از شهرداری‌ها بوده چون عمده سهامداران آن 9 کلان‌شهر از جمله تهران، شیراز، تبریز، مشهد، قم، کرج، اصفهان، قزوین، اهواز هستند حدود 30 درصد از سهام آن هم پذیره‌نویسی عموم شده است.
اعتقاد ما بر این است که اولین بودن مهمتر از بهترین بودن است. و در حوزه فین‌تک خیلی از بانک‌ها وارد شدند و به واسطه جوان بودنمان، ما از آنها عقب بودیم از طرف دیگر، طبق مطالعاتمان دیدیم که بانک‌ها فعالیت‌های خوبی در زمینه فین‌تک انجام داده‌اند و ما می‌توانیم از تجربیات آنها در این حوزه استفاده کنیم و نیازی به ورود خود ما نبود. با توجه به اینکه یا ایده‌ها و نوآوری‌های ما در شرکت، در حوزه محصولاتی مبتنی بر وب و ابزارهای بانک بوده و تمامی آنها از طریق بانک قابل ارائه هستند، از موضوعاتی که می‌توانستیم خیلی خوب انجام دهیم، بحث خدمات شهرداری‌ها بود یا خدماتی که مربوط به شهر الکترونیک می‌شد. ما می‌توانیم چنین خدماتی را در مجموعه توسعه نوآوری شهر پیاده‌سازی و به اجرا درآوریم.
به همین دلیل یکی از موضوعاتی که ما بخواهیم در استارتاپ‌ها پیش ببریم، بحث خدمات نوین و نوآوری‌های حوزه‌های شهری خواهد بود. به عنوان مثال ما موضوعاتی مانند تاب‌آوری شهرها در مواقع بحران را خودمان پیش بردیم این موضوع را به عنوان مسئولیت اجتماعی خود مطرح کردیم که بتوانیم در مواقع بحران، خدماتی را از طریق همین پیش‌خوان‌هایی که طراحی شدند، در اختیار افراد قرار دهیم. در همین رابطه کنفرانس‌های بین‌المللی برگزار کردیم و موفق به دریافت گواهینامه از سازمان ملل هم شدیم.
در بحث این مرکز شتابدهی، ما موضوعات مختلفی در برنامه‌های خود داریم که عمده‌ترین آن روی محصولات یا خدمات شهری است که می‌توان از طریق بسترهای بانکی آنها را ارائه کرد. از مجموعه‌هایی که در این زمینه‌ها تبحر دارند یا حتی اگر ایده‌ای در این زمینه باشد هم استقبال می‌کنیم. طرحی که ما برای آنها داریم بر این اساس است که اگر ایده‌ای وجود داشته باشد، بیایند، ایده‌پردازی کنند و طرح‌های خود را ارائه دهند. ما هم بر اساس ارتباطی که با شهرداری‌ها داریم بتوانیم آنها را پیاده‌سازی کنیم و به بحث بیگ‌دیتا و شهر هوشمندی که مد نظرمان هست برسیم.
به عنوان جمع‌بندی اشاره کنم که ما علاوه بر بحث‌های فین‌تک به عرصه جدیدی پا گذاشتیم که همان بحث ارائه خدمات الکترونیکی در فضای شهری است و تمامی اینها جایی به پرداخت‌های بانکی برمی‌گردد که ظرفیت بانک شهر در این نقطه پشتوانه ما و این استارتاپ‌ها خواهد بود.
فکر می‌کنید چرا یک استارتاپ باید از بین این تعداد شتابدهنده که وجود دارد سراغ شما بیاید؟
ما به تازگی به عنوان مرکز شتابدهی بانک شهر معرفی شدیم و فعالیت‌های خود برای گسترده‌تر شدن کار و حضور در بازار شتابدهنده‌ها را شروع کردیم. 28 مهرماه هم رویدادی با عنوان «شهر تک» با همکاری دانشگاه صنعتی شریف و در همان دانشگاه برگزار می‌کنیم تا برنامه‌های خود را با جزئیات بیشتری اطلاع‌رسانی کنیم.
شما کدام یک از خدماتی که یک شتابدهنده ارائه می‌دهد را ارائه می‌دهید؟
طبق صحبت‌هایی که ما با یک سری شتابدهنده‌ها یا شرکت‌های دانش‌بنیان داشتیم، اکثرا از این موضوع شکایت داشتند که بحث ورودشان به شهرداری‌ها بسیار سخت است. ولی از آنجاییکه بانک شهر و به تبع آن شرکت های وابسته به آن ذاتا با هدف خدمت رسانی به شهرداری ها فعالیت می نمایند، می توانند این مسیر را آسان نمایند.یعنی ایده‌هایی در رابطه با خدمات شهری دارند ولی نه توان مالی انجام آن را دارند و نه ارتباطاتی که بتوانند از کانالی وارد شهرداری شوند و این ایده‌ها را مطرح کنند. یکی از اهداف ما این است که درگاهی شویم برای ورود ایده‌ها و استارتاپ‌ها به حوزه شهری و شهرداری‌ها و آنها را زیر پر و بال خود بگیریم و از طریق ارتباطاتی که با شهرداری داریم، این ایده‌ها را در مراکز مختلف شهرداری پیاده‌سازی کنیم. در این موضوع هم هدف ما تمرکز روی موضوعات شهری است.
پس دیتا و دسترسی که در شهرداری داریم یکی از مزیت‌های ما است که می‌تواند برای استارتاپ‌ها جذاب باشد و آنها سمت ما بیایند.
هر استارتاپی برای کار نیاز به یک بازاری و یک منبع مالی دارد. مزیت ما نسبت به سایر شتابدهنده‌ها این است که بازار مشخصی تحت عنوان حوزه خدمات شهری و شهرداری‌ها داریم و از طرف دیگر تامین منابع مالی ما هم مشخص و از طریق بانک شهر انجام می شود؛ قرار گرفتن این دو در کنار هم، مزیتی است که شاید از سایر رقبا و شتابدهنده‌ها ما را یک پله بالاتر قرار می‌دهد.
آیا خدماتی که می‌خواهید برای استارتاپ‌ها ارائه دهید را تعریف کرده‌اید یا نه؟
ما در یکی از پارک‌های علم و فناوری دفتر و فضای کار اشتراکی خواهیم داشت که احتمالا یا دانشگاه صنعتی شریف است یا دانشگاه امیرکبیر که با توجه به نزدیک‌تر بودن مسیر، امیرکبیر برای ما جذابتر است و ما احتمالا دفتری آنجا خواهیم داشت.
ایده کلی ما به این صورت است که باید هر سه طرف ماجرا برنده باشد. ما، استارتاپ و ذی‌نفعان. بیشتر کار ما کارمزدی است و به افرادی که وارد می‌شوند می‌گوییم ایده را بیاورید و بپرورانید و خودتان هم آن را اجرا کنید، در نهایت درآمدش را هم خودتان ببرید؛ ما هم در کنار شما هستیم. به دلیل اینکه ما توان آن را نداریم که به تنهایی تمامی کارها را خودمان انجام دهیم، چنین رویه‌ای را انتخاب کردیم. به این صورت استارتاپی که پیشنهاد می‌دهد، خودش کارش را راه‌اندازی کرده و به اجرا در می‌آورد. درآمدش را هم خود می‌برد و ما طبق پروتکل خاصی که تعریف می‌شود سهمی از درآمد خواهیم داشت ولی بخش عمده آن به استارتاپ برمی‌گردد.
ما با توجه به اینکه از یک طرف با بانک شهر مرتبط هستیم و طبق توافقی که هفته گذشته به صورت رسمی‌تر منعقد شد، قرار است یک API اختصاصی پرداخت بانک شهر در اختیار ما قرار بگیرد که ما می‌توانیم علاوه بر APIهای مختلف دیگر، این را هم در اختیار استارتاپ‌ها قرار دهیم.
یک نکته خیلی مهم در مراکز شتابدهی، بحث منتورشیپ است. در این زمینه چه اقدامی انجام شده؟
استفاده از منتورهای انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی و تجربیات دانشگاه‌هایی مثل شریف و امیرکبیر، دو الگویی است که ما استفاده کردیم و تفاهم‌نامه‌های مربوط به آنها هم یکی یکی در حال انعقاد است.