دومین نشست خبری «رمزآتی» با حضور جمعی از مدیران پلتفرمهای رمزارزی و پلتفرمهای معاملات آنلاین طلا برگزار شد؛ نشستی که همچون دوره پیشین، محور اصلی آن ایجاد پیوند مؤثر میان رگولاتور و فعالان فینتک برای رفع چالشها و شکلدهی به تعامل سازنده در این حوزه بود. این نشست بار دیگر نشان داد که فعالان بخش خصوصی با وجود همکاری گسترده و تمکین به قوانین موجود، همچنان با مشکلات ساختاری و تصمیمات غیرقابل پیشبینی مواجهاند.
چالشهای ساختاری بازار طلا و نقش نهادهای ناظر
در آغاز این نشست، امیرحسین صدقی، مدیر روابط عمومی «میلی»، با اشاره به انتقال برخی اختیارات بازار طلا از نظام صنفی به بانک مرکزی، تأکید کرد که بسیاری از چالشهای امروز ناشی از همین جابهجایی است. او توضیح داد که بازار طلا به طور سنتی «صنفی» اداره میشده، اما اکنون بخشی از وظایف به بانک مرکزی سپرده شده و این تغییر، بدون ایجاد سازوکارهای مکمل، باعث بروز مشکلات شده است. صدقی همچنین با رد نگاه منفی برخی فعالان سنتی نسبت به فناوری، تأکید کرد که پلتفرمهای آنلاین نه بهعنوان رقیب، بلکه بهعنوان «یار توسعه اقتصاد دیجیتال و رشد بازار» وارد شدهاند.
انتقادها از ساختار رگولاتوری و تجربههای دشوار نوآوری
سروش حسینزاده، مدیرعامل «نیپوتو»، با لحن انتقادی به یکی از ریشهایترین مسائل بخش فینتک پرداخت و بانک مرکزی را «بدترین رگولاتوری» از منظر پیچیدگی، تأخیر و مقاومت در برابر نوآوری دانست. او با اشاره به نمونهای ساده از تجربه بلوبانک یادآور شد که این بانک دیجیتال برای تغییر ظاهری کارتها از حالت افقی به عمودی، «یک سال» در رفتوآمد با بانک مرکزی بوده است؛ نمونهای که بهخوبی نشان میدهد حتی تغییرات غیرماهیّتی نیز در فرایندهای رگولاتوری دچار مانعتراشی میشود.
ضرورت ایجاد شاهراه قانونی برای پلتفرمهای طلا
در ادامه نشست، آقای شعبانیان، مدیر روابط عمومی «ملیگُلد»، وضعیت فعلی پلتفرمهای طلا را مشابه روزهای ابتدایی فعالیت تاکسیهای اینترنتی در سال ۱۳۹۸ توصیف کرد. او معتقد است که «یک جریان جدید باید شکل بگیرد تا شاهراه مشخصی برای فعالیت قانونی این پلتفرمها ایجاد شود». به گفته او، نبود مسیر مشخص قانونی موجب شده پلتفرمها در یک فضای مبهم فعالیت کنند و هر روز با نوع جدیدی از چالشهای اجرایی روبهرو شوند.
مرز باریک میان تنظیمگری و مداخلهگری
سالار تحویلدار، مدیر توسعه کسبوکار «تترلند»، نیز به «فاصله گرفتن بانک مرکزی از نقش تنظیمگری» اشاره کرد و توضیح داد که تعیین ساعت کاری برای پلتفرمهای طلا، نمونهای آشکار از مداخله مستقیم است. او گفت چنین اقداماتی با ماهیت تنظیمگری سازگار نیست و نهتنها به شفافیت کمکی نمیکند، بلکه فعالیت شرکتهای رسمی را بیش از پیش دشوار میسازد.
گلایه از فشار بر کسبوکارهای شفاف
سامان بیرقی، رئیس هیئتمدیره OMP فینکس، یکی از صریحترین انتقادها را مطرح کرد. او یادآور شد که با وجود اجرای کامل تمامی درخواستهای بانک مرکزی، «درگاه بانکی این پلتفرم مسدود شده» و این پرسش را طرح کرد که چرا کسبوکارهایی که حداکثر شفافیت را رعایت میکنند با چنین فشارهایی مواجه میشوند. بیرقی افزود که در حالیکه اطلاعات گردش رمزارز در بازارهای غیرشفاف مثل بازار آزاد کاملاً خارج از دسترس نهادهای ناظر است، «بیشترین سختگیریها متوجه شفافترین بخش اکوسیستم» شده است؛ بخشی که بهگفته او «اهلیترین» هم بوده است.
نبرد چندلایه پلتفرمهای طلا با نهادهای مختلف
مهدی فدایی، مدیرعامل «طلاسی»، نیز به فشارهای همزمان بر پلتفرمهای طلا اشاره کرد. او توضیح داد که این پلتفرمها برای تثبیت فعالیت قانونی خود «جنگ زیادی» پشت سر گذاشتهاند و اکنون بازرسان، اتحادیهها، بازار سنتی و نهادهای قانونی گوناگون، همزمان در حال اعمال فشارند. فدایی گفت که به همین دلیل فعالان این حوزه اکنون رو به رسانهها آوردهاند تا صدای آنها شنیده شود، زیرا «قدرت قانونگذار بسیار زیاد است و در بسیاری موارد مانع توسعه» میشود.
او تأکید کرد که پلتفرمهای طلا توانستهاند الگوی سرمایهگذاری مردم را تغییر دهند؛ بهگونهای که میانگین خرید کمتر از یک گرم بوده و این نشان میدهد چه طیف گستردهای از کاربران از این خدمات بهرهمند شدهاند. او همچنین گفت که نوآوری پلتفرمهای آنلاین باعث شده بورس نیز مجبور شود از ساختارهای سنتی فاصله بگیرد و خود را با نیازهای جدید هماهنگ کند.
توضیحات فنی فدایی درباره خالیفروشی و نظارتها
در پاسخ به پرسشی درباره خالیفروشی و فرایندهای نظارتی، فدایی با تشریح دقیق سازوکار موجود بیان کرد که کمیتهای متشکل از «۱۲ نهاد امنیتی و نظارتی»، از جمله فراجا، بازرسی اصناف و نهادهای مرتبط، بهطور مستقیم بر فعالیت پلتفرمها نظارت میکنند و این نظارتها «دقیق، مداوم و حتی سرزده» است. او یادآور شد که میزان طلایی که باید برای پوشش معاملات نزد بانک نگهداری میشد، از ۹۰ درصد پیش از جنگ، به ۱۰۰ درصد و سپس به ۱۲۰ درصد افزایش یافته است. با این حال، با وجود این حجم از پایش، «هیچ نارضایتی کاربری گزارش نشده» و صورتهای مالی پلتفرمها بارها توسط نهادهای مختلف بررسی شده است.
فدایی تأکید کرد که مشکل اصلی، «تصمیمات آسیبزنندهای است که از سوی تنظیمگر به مدلهای کسبوکاری وارد میشود»، نه فقدان شفافیت. او افزود که تنها پلتفرمهای طلا هستند که بهطور کامل در سامانه تجارت ثبت فعالیت دارند و همین موضوع نشان میدهد این حوزه از شفافیت کامل برخوردار است. او همچنین به خسارات ناشی از جنگ و بسته شدن درگاهها اشاره کرد و گفت که موجودی ۲.۳ تن طلای پیش از جنگ، پس از بستهشدن درگاهها به ۱.۶ تن کاهش گرفت و «این ضربه هنوز نیز جبران نشده است».
مسأله مالکیت نوآوری و نقش رسانه
در پایان نشست، احسان قاضیزاده، مدیرعامل «بیتمکس»، به یکی از مهمترین چالشهای نوآوری در ایران اشاره کرد و توضیح داد که در بسیاری از موارد «حاکمیت پس از مشاهده موفقیت نوآوریهای بخش خصوصی، آنها را بهسرعت تحت سیطره خود درمیآورد». او این رویکرد را «حاضریخوری» توصیف کرد و بر نقش رسانه در تغییر این روند تأکید داشت. قاضیزاده با نگاهی متعادل گفت: «نه همه کسبوکارها بینقصاند و نه حاکمیت ایدهآل است»، اما این تعامل باید بهگونهای شکل بگیرد که فضا برای نوآوری بسته نشود.
جمعبندی
نشست دوم «رمزآتی» بار دیگر بهروشنی نشان داد که فاصله میان سیاستگذار و فعالان فینتک همچنان قابلتوجه است.
تمرکز اصلی سخنرانان بر این نکات بود:
- ضرورت ایجاد چارچوب قانونی پایدار و مشخص
- پرهیز از مداخلات اجرایی و بازگشت به نقش واقعی تنظیمگری
- توجه به فشارهای چندلایه بر کسبوکارهای شفاف
- استفاده از تجربههای موفق جهانی در تدوین سیاستها
- احترام به نقش بخش خصوصی در خلق نوآوری
رمزآتی در حال تبدیل شدن به بستری برای پیگیری حقوقی و رسانهای اکوسیستم فینتک ایران است؛ بستری که اگر مورد توجه رگولاتور قرار گیرد، میتواند مقدمهای برای شکلگیری همکاریهای سازنده میان سیاستگذار و فعالان خصوصی باشد.