مدیرعامل تاکسیرانی تهران: اسنپ و تپسی عامل خودکشی راننده‌تاکسی فرودگاه امام!
علیرضا قنادان در پاسخ به انتقاد تاکسی‌های آنلاین به طرح وزارت کشور آنها را متهم به سوء‌استفاده از وضع آشفته کرد
فرودگاه امام خمینی اجبار کرده بود خودروهای داخلی را برای ناوگان تاکسی‌اش نمی‌پذیرد و خودروها باید خارجی و باکیفیت باشند. راننده‌ها هم با دشواری فراوان مجبور شدند با ماهی ۳ میلیون تومان قسط، خودروی خود را به‌روز کنند. حالا خودرو پراید اسنپ می‌آید کنار آنها مسافرگیری می‌کند. همینها باعث شد یک راننده تاکسی فرودگاه پیش از عید خودکشی کند.
در پی برگزاری نشست خبری اسنپ و تپسی در اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی در مخالفت با طرح شهرداری و وزارت کشور برای محدود کردن فعالیت این استارتاپ‌ها، بعد از مدت‌ها سکوت خبری، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی تهران در مصاحبه‌ای با روزنامه فناوران به تندی به انتقادهای این دو استارتاپ بزرگ پاسخ داده و آنها را متهم کرده هدف‌شان از راه انداختن «سروصدا» تلاش برای «رشد بی‌قاعده» است. قنادان تاکید کرده که اسنپ و تپسی تلاش می‌کنند وضع موجود که او از آن به «آشفتگی» تعبیر کرده حفظ شود. مهمترین بخش‌های این مصاحبه را بخوانید.
بهترین حالت برای تاکسی‌های آنلاین، وجود آشفتگی است
قنادان در پاسخ به این سوال که چرا سرویس‌های درخواست آنلاین تاکسی با طرحی که وزارت کشور مطرح کرده مخالف هستند، گفته است: «واقعیت این است که بهترین حالت برای این شرکت‌ها این است که این آشفتگی باقی بماند. برای بخش خصوصی طبیعی است که منافع سهام‌داران شرکت را در نظر بگیرد نه منافع عام را. اگر این کشمکش‌ها ادامه پیدا کند به نفع شرکت خصوصی خواهد بود، چون نبودن ضابطه، رهایی در همه موضوعات و هرج ومرج به وجود آمده برای شرکت فرصت رشد بی‌قاعده ایجاد می‌کند.»
او در رابطه با تدوین قانونی که تاکسی‌های اینترنتی باید طبق آن عمل کنند، بیان کرد: «کشور ما نمی‌تواند از خودش قانونی برای این کسب‌وکارها بنویسد، باید از تجربه کشورهای بزرگ دیگر استفاده کند. ما یک تیم پژوهشی داریم که مستندات زیادی جمع کردند که در امریکا، انگلستان، عربستان، مالزی، دبی، چین و هند چه رفتاری با اوبر یا شرکت‌های مشابه شده و رگولاتوری این‌ها به چه صورت بوده. مهمترین نتیجه‌ای که حاصل شد این بود که در کل نقاط یادشده، شهرداریها به این شرکت‌ها مجوز سرویس حمل‌ونقل داده‌اند نه وزارت ICT.»
نگاه تاکسیرانی برای گذاشتن مجوز
قنادان در رابطه مفاهیم گذاشتن مجوز در کشور، توضیح داد: «مجوز در کشور ما دو نگاه دارد، یکی این که مجوزی بگذاری به این نیت که مجوز ندهی؛ که این قابل قبول نیست. در بحث وزارت کشور و شهرداری تهران هم من مطلع هستم که چنین رویکردی وجود ندارد، اگرنه من نامه نمیزدم به این شرکت‌ها که برای دریافت مجوز بیایند.»
مدیرعامل سازمان نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران از نوع نگاه این مجموعه به مجوز به این صورت گفت: «این مجوز ما، دستورالعمل ضوابط فعالیت مسافربرهای اینترنتی یا سیستمهای مدیریت عرضه و تقاضای اینترنتی است. این مجوز با دید بازتری دیده شده تا شرکت‌های Ride-Sharing نیز در این دستورالعمل دیده شوند. علاوه بر این که چنین مجوزی باید کاملتر نوشته میشد تا در آینده که شرکت‌های جدید هم شکل می‌گیرند برای آنها هم جایی دیده شده باشد. در حالت کلی باید کل سیستمهای آنلاین عرضه و تقاضا دیده می‌شدند.»
او در پاسخ به جدی بودن بحث مجوزدهی توسط تاکسیرانی مطرح کرد: «بحث مجوزدهی فارغ از این که چه ارگانی صادرکننده مجوز باشد، موضوع فرعی است. ما مباحث تخصصی در حوزه حمل ونقل مثل امنیت، آلودگی هوا و ضوابط حمل‌ونقل داریم. در کشور ما شورای عالی هماهنگی ترافیک این ضوابط را تعریف می‌کند موضوعاتی مانند این که یک خودروی حمل ونقل عمومی زودتر باید اسقاط شود یا نحوه معاینه فنی آن. اگر بخواهم چند مثال در این زمینه بیاورم، مثلا در کل کشور پراید نباید تاکسی باشد. از ۴ سال پیش اجازه ورود هیچ پرایدی به ناوگان تاکسیرانی داده نشده و آنهایی که تاکسی بودند نیز درحال خروج از این ناوگان هستند. پلاک تاکسی فقط روی خودروهایی نصب می‌شود که دارای ضوابط شورای عالی ترافیک کشور باشند. استانداردهایی در آن مشخص شده که به عنوان مثال پراید و تیبا در آن نمی‌گنجند.»
مجوز یا ضوابط فعالیت
قنادان در رابطه با اختلاف‌نظر نهادها و ذی‌نفعان در این موضوع گفت: «در حال حاضر موضوع مجوز یک موضوع حاشیه‌ای است آن هم به این دلیل که زمانی که تمامی افرادی که در حوزه حاکمیت هستند و در این مورد با هم صحبت می‌کنند، از معاونت علمی ریاست جمهوری، وزارت فناوری اطلاعات، وزارت صنعت، وزارت کشور تا شهرداری که با هم در حال بحث و گفت‌وگو هستند، راجع به این که این شرکت‌ها باید ضوابط حمل ونقل را رعایت بکنند اختلاف نظری ندارند.»
او به این صورت صحبت‌هایش را ادامه داد: «الان ما یک بحث مجوز داریم و یک بحث ضوابط فعالیت. یعنی با چه ضوابطی باید کار انجام شود. کسی که مجوز دارد ولی ضوابط را رعایت نمی‌کند چه اجازه‌ای برای ادامه فعالیت دارد؟ و در نهایت به این نکته می‌رسیم که اهمیتی ندارد که مجوز از چه نهادی صادر شده است.»
قنادان اضافه می‌کند: «ما در بخش‌های مختلف دولت دچار جنگ شده‌ایم و این پدیده جدیدی نیست و از قبل بین اتحادیه‌های صنفی و وزارت‌خانه‌های مختلف وجود داشته. در ظاهر باهم به تعادل رسیده بودند، چون هیچ وقت آثار اتحادیه‌ها خیلی در حوزه رسمی منعکس نمی‌شد. مثلاً آژانس‌ها را در نظر بگیرید، وقتی آژانس‌ها کار می‌کردند اولاً خیلی از ضوابط را رعایت می‌کردند و دوما اگر آژانسی متخلف بود آثار اجتماعی زیادی نداشت، فقط در محدوده کاری خودش نمود پیدا می‌کرد، اما این وضعیت برای اسنپ و تپسی متفاوت است.»
اسنپ و تپسی، عوامل تشدیدکننده آلودگی هوا
قنادان در رابطه با صحبتی که قنادان در گذشته داشت که اسنپ و تپسی را از عوامل تشدید کننده آلودگی هوا عنوان کرده بود، گفت: «دولت و شهرداری تهران در چندسال گذشته صد میلیارد تومان خرج کردند و یارانه دادند که متوسط سن ناوگان تاکسیرانی تهران روی 6.2 سال بیاید. سرویس‌های اینترنتی کاری کردند که تمام رشته‌های ما پنبه شد. تمام ناوگان حذف شده ما، در قالب این سرویس‌ها به کار برگشته‌اند. این‌ها سرمایهگذاری در نوسازی ناوگان مدرن را غیراقتصادی کرده‌اند و دیگر کسی حاضر نیست روی نوسازی ناوگان سرمایهگذاری کند.»
اعتراض راننده تاکسی‌های فرودگاه امام خمینی
قنادان با اشاره به اعتراض رانندگان فرودگاه امام خمینی گفت: «فرودگاه امام خمینی اجبار کرده بود خودروهای داخلی را برای ناوگان تاکسی‌اش نمی‌پذیرد و خودروها باید خارجی و باکیفیت باشند. راننده‌ها هم با دشواری فراوان مجبور شدند با ماهی ۳ میلیون تومان قسط، خودروی خود را به‌روز کنند. حالا خودرو پراید اسنپ می‌آید کنار آنها مسافرگیری می‌کند. همینها باعث شد یک راننده تاکسی فرودگاه پیش از عید خودکشی کند.»
ایجاد اشتغال در تاکسی‌های آنلاین
قنادان در رابطه با ادعای تاکسی‌های آنلاین در ایجاد شغل، نظرش را به این صورت بیان کرد: «چه ایجاد اشتغالی؟ طرف در آژانس کار می‌کرده الان رفته اسنپ، یا مسافربر شخصی بوده الان اینترنتی کار می‌کند. از این‌ها مهم‌تر، عدم توازن در اقتصاد ایجاد کرده‌اند. کارگری که مثلا ماهیانه 1.5 میلیون تومان حقوق می‌گرفته به امید این که در اسنپ ۴ میلیون درآمد ماهیانه دارد، کار خود را رها کرده، پراید خریده و به سرویس‌های اینترنتی پیوسته است. در واقع الان به شغلی که بازارش آنقدر اندازه ندارد و خودروهای آلاینده با تردد زیاد تبدیل شده است. این در حالی است که در نقاط دیگر جهان، معابر را جمع می‌کنند که مردم پیاده یا با دوچرخه و مترو رفت و آمد کنند.»
وجود کشمکش در بحث تاکسی‌های آنلاین به نفع کیست؟
سوال بعدی که مطرح شد این بود که وجود چنین کشمکشی به نفع کیست؟ و مدیرعامل تاکسیرانی به این صورت پاسخ داد: «ادامه این کشمکش به نفع هیچ‌کس نیست، به نفع دستگاه حاکم نیست چون به یک کشمکش داخلی بیهوده تبدیل شده است. به نفع مردم نیست چون به وجود آمدن هرج و مرج به نفع مردم نیست. روزانه صدها نفر به ما زنگ می‌زنند که راننده اسنپ با مسافر بد رفتار کرده و قصد شکایت دارند. چند وقت پیش هم برای یک خانم فعال در حوزه استارتاپی این اتفاق افتاده بود که گزارشش را هم نوشت. به نفع مردم نیست چون باعث آلودگی هوا می شود و به هم ریختگی و آشفتگی در پی دارد.» او در ادامه صحبت‌هایش به این مورد اشاره کرد که اگر عاقلانه نگاه شود به نفع خود این شرکت‌ها هم نیست، چون استارتاپ‌ها باید رسمی شوند، باید توسعه پیدا کنند، به سود عملیاتی برسند و وارد بورس شوند در غیر این صورت خفه می‌شوند. اسنپ داشت برای ورود به بورس برنامه‌ریزی می‌کرد و بزرگ‌ترین مشکلی که در حال حاضر با آن مواجه‌اند، ریسک رگولاتوری است. سرمایه‌گذار بورس می‌خواهد بداند بالاخره چه کسی مجوز می‌دهد؟»
قنادان در رابطه با سرمایه‌گذاران این استارتاپ‌ها هم گفت: «به نفع آنها هم نیست در صورتی‌که فکر می‌کنند این شرایط به نفع‌شان است. چون برنامه داشتند زود پولشان را نقد کنند و بروند دنبال کارشان، بعد بگذارند هرکسی خواست مجوز بدهد. مدل بیزینس سرمایه‌گذارهای این استارتاپ‌ها در تمام دنیا به همین شکل است. می‌روند جاهایی که قانون ندارد، مدل‌هایی را که در نقاط مختلف دنیا جواب داده کپی می‌کنند و بزرگ می‌کنند، بعد پولشان را خارج می‌کنند و می‌روند.»
قنادان در توضیح چرایی اهمیت این موضوع تا این حد بیان کرد: «چه بخواهیم چه نخواهیم مسافربرهای اینترنتی تبدیل به یک نماد شده‌اند که خیلی‌ها به آن نگاه می‌کنند. اگر ما در حوزه حمل‌ونقل اینترنتی بتوانیم یک راهکار و یک نمونه موفق بسازیم، می‌توانیم در بقیه جاها نیز از این مدل استفاده کنیم.»
راه‌حل درگیری در بحث تاکسی‌های آنلاین چیست؟
به عقیده مدیرعامل تاکسیرانی تهران، راه‌حل مناسب برای این مسئله این است که نهادهای درگیر جلسه‌ای تشکیل دهند؛ در هر دوسطح نهادهای حاکمیتی و کسب‌وکارها. قنادان به این صورت ادامه داد: «در بخش کسب‌وکارها برای سود یک کسب‌وکار نمی‌توان قانونی نوشت. در این مورد باید سطح کسب‌وکار را در جایگاه خود بگذاریم بماند و یک بار برای همیشه نهادهای حاکمیتی تصمیم بگیرند که چه مواردی را باید و چه مواردی را نباید کنترل کنند. فارغ از این که الان اسنپ و تپسی و کارپینو را به چه صورت کنترل می‌کنند. اگر ضوابط اجرا نشود، مجوزدهنده باید آن را لغو کند. مجوز یعنی اجازه کار به شرط رعایت ضوابط؛ اگر ضوابط رعایت نشود باید مجوز را لغو کنیم.»
نباید در بیزینس مدل تاکسی‌های آنلاین دخالت کرد
یکی از نگرانی‌های تاکسی‌های اینترنتی این است که بخواهند در بیزینس مدل آنها هم دخالت کنند. قنادان در این رابطه توضیح داد: «به نظر من نباید در بیزینس مدل آنها دخالت کرد که جلوی خلاقیتشان گرفته شود. ما می‌خواهیم چارچوب رقابت عادلانه حفظ بشود، فضای کسب‌وکار حمایت بشود، دخالت بیهوده در اجزایی که ضرورت ندارد اتفاق نیفتد. این ها که انجام شود مردم خودشان تصمیم می‌گیرند از کدام سرویس استفاده کنند.»
تاکسیرانی رقیب تاکسی‌های آنلاین یا ناظر بر آنها
او در رابطه با این بحث که می‌گویند تاکسیرانی رقیب مستقیم این سرویس‌هاست و رقیب نباید نهاد مجوزدهی باشد اظهار کرد: «من همیشه گفته‌ام امیدوارم سرویس حمل ونقلی بیاید که از تاکسی‌های ما بهتر کار کند. سازمان تاکسیرانی در تهران با تاکسی‌ها به صورت مستقیم کار نمی‌کند. ۱۹ شرکت هستند که تاکسی‌ها با آنها کار می‌کنند و ما بر آن شرکت‌ها نظارت می‌کنیم، از نظر ما کارپینو هم یک اپراتور است مانند باغ آسمان و کابین و تیراژه تاکسی. تمام آنها هم اپراتور هستند. ما رقیب نیستیم، ما یک ناظریم و بر اجرای تصمیماتی که شورای عالی ترافیک می‌گیرد نظارت می‌کنیم.»
دعوا بر سر پول و منافع
قنادان به سوال اینکه آیا واقعاً این جار و جنجال دعوای پول و منافع نیست؟ مثلاً شهرداری بخواهد از این سازوکار مجوزدهی کسب درآمد کند چنین پاسخی داد: «در شهرداری به من گفتند حالا که این‌ها دارند پول درمی‌آورند شما هم از این‌ها پول در بیاورید. من جلوی آنها ایستادم، گفتم این استارتاپ‌ها الان زیان‌ده هستند. به نفع ماست که این‌ها توسعه پیدا کنند. من مدیران‌شان را دعوت کردم و گفتم بیایید می‌خواهم از شما حمایت کنم، بعد از من کسی از شما حمایت نخواهد کرد. ولی به این دلیل که الان به نفع‌شان است که مدل بازی تغییر کند و به دنبال بهانه هستند، پاسخی به من ندادند.»
شکست تاکسی‌های آنلاین
قنادان در رابطه با آثار اجتماعی شکست احتمالی اسنپ و تپسی و کنترل آن گفت: «در مورد مضرات غیرملموس تاکسی‌های اینترنتی، ما تصمیم‌گیرنده نیستیم. خود اسنپ باعث پدیدههای مهاجرت به تهران و ماشین خوابی شده، راننده به تهران می‌آید و دیگر برنمیگردد. اوایل به ما می‌گفتند چرا با کاهش هزینه حمل‌ونقل مخالفید. در طول تاریخ جمهوری اسلامی یک بار اتفاق افتاده که هزینه‌ای کم شده و شما با آن مخالفید؟ در جواب باید بگویم؛ نه ما خودمان موافقیم، ولی به چه قیمتی؟ ما که می‌دانیم به ضرب تزریق بودجه ترویجی است. مردم نمی‌دانند، ما که می‌دانیم. اگر Promotion را قطع کنند قیمت‌ها بالا می‌رود. دوسال به سیستم تزریق می‌کنند بعد رها می‌شود تا قیمت‌ها آرام آرام افزایش پیدا کند. قیمت‌های اسنپ را با چند وقت پیش مقایسه کنید، افزایش پیدا کرده است. این‌ها برنامه‌ریزی کرده بودند که به بورس راه پیدا کنند اما با افزایش دلار ارزش اسنپ از نظر سهام‌دار خارجی‌اش به یک سوم کاهش یافته است.»
پیشنهاد مدیرعامل سازمان نظارت بر تاکسیرانی برای اسنپ و تپسی
مدیرعامل تپسی معتقد است شما می‌خواهید تاکسی‌های اینترنتی را تعطیل کنید، این سوال بعدی بود که قنادان به این شکل به آن پاسخ داد: «کی گفته ما قصد تعطیلی تاکسی‌های اینترنتی را داریم؟ این بخشی از پیشنهاد من است: ما تعداد راننده بی‌اخلاق و بی‌کیفیت داریم که مردم از آن ها ناراضی‌اند، اسنپ و تپسی از راننده‌های بااخلاق‌شان به ما معرفی کنند تا به جای پراید، پشت خودروی تاکسی با مجوز طرح ترافیک بنشینند. آنها که شغلشان حمل‌ونقل است بیایند در ارگان رسمی کار کنند. کسی که دنبال تعطیل کردن است، چنین پیشنهادی می‌دهد؟»
چرا جذب راننده برای تاکسی‌های آنلاین ممنوع است؟
این پیشنهاد در حالی است که جذب راننده تاکسی برایشان ممنوع شده بود؟ قنادان در این مورد توضیح داد: «آشفتگی جدیدی به وجود آمده که تاکسی‌های خطی را جذب می‌کنند و در مناطقی که تاکسی‌ها باید کار کنند یک باره می‌بینیم تاکسی برای خدمت رساندن به مردم نیست. بعد می‌گویند وامصیبتا که با استارتاپ‌ها برخورد شد. اسنپ با فعالیت روابط عمومی زیاد و برنامه‌هایی که انجام می‌دهد و با این‌جا و آن‌جا رفتن، نمی‌خواهد بگذارد چیزی شکل بگیرد. دنبال این هستند که رها باشند. آقای ستاری می‌گوید که اوبر هم به اندازه اسنپ ما قوی نیست. درست می‌گوید، می‌دانید چرا؟ چون هیچ‌جای دنیا چنین آشفتگی‌ای وجود ندارد. هیچ‌جای دنیا نمی‌گذارند چنین چیزی اتفاق بیفتد. به هر حال مجموعه معاونت علمی هم داعیه حمایت از استارتاپ‌ها را دارد. ما در دفاع و پشتیبانی از آن طرف بام افتاده‌ایم. برای همین است که اوبر در هیچ‌جای دنیا اینقدر شعبه ندارد.»
به اسم حمایت از استارتاپ‌ها، تبلیغ انتخاباتی می‌کنند
در پایان، قنادان در مورد اختلاف با وزارت ارتباطات در این‌باره هم توضیح داد: «با هیات مقررات‌زدایی و با وزارت صنعت صحبت شده، متاسفانه این مسأله تبدیل به کشمکشی بین دو وزارتخانه شده است که این متولی بشود یا آن. مجوز تاکسی آنلاین تبدیل شده به یک جنگ و تبلیغ انتخاباتی! من دارم از نوآوری حمایت می‌کنم یا چیزهای دیگری پشت پرده است؟ من مسئول حمایت از استارتاپ‌ها هستم یا دارم کار دیگری می‌کنم و ژست حمایت می‌گیرم؟»