کتاب راهنمای شکست، روایتگر بایدها و نبایدهای اکوسیستم استارتاپی ایران
نشست نقد و بررسی کتاب «راهنمای شکست» با حضور نویسنده و دو کارشناس حوزه استارتاپی کشور در خبرگزاری دانشجویان ایران برگزار شد.
شهریار جوهری نویسنده کتاب در مورد نقش شکست در موفقیت کسب و کارها گفت: آدم‌ها به هزاران دلیل در مورد شکست‌هایشان صحبت نمی‌کنند، در صورتی که شکست‌ها راهنماهای بهتری برای موفق شدن هستند. شاید صحبت کردن در مورد موفقیت انگیزه‌بخش و انرژی دهنده باشد اما تاثیری که خوانش شکست می‌تواند بر موفقیت یک استارتاپ داشته باشد، بسیار زیادی است.
وی افزود: در حاشیه الکامپ 96 شتاب‌دهنده‌های متعددی را مشاهده کردیم. شگفت‌زده شدیم و فهمیدیم که با حضور جدی این شتاب‌دهنده‌های بزرگ و معتبر اکوسیستم استارتاپی با سرعت بیشتری در حال شکل گرفتن است. انتظار داشتیم متناسب با رشد این اکوسیستم، توجه بیشتری به تجربه‌های شکست و موفقیت صورت گیرد اما در سال‌های بعد چنین اتفاقی رخ نداد. به همین خاطر من مصمم شدم که با تهیه این کتاب، به فعالان و علاقمندان استارتاپی در حد خودم کمک کنم که با برخی از بایدها و نبایدها آشنا شوند.
نویسنده کتاب «راهنمای شکست» در ادامه گفت: نوشتن این کتاب حدود چهارده ماه طول کشید و در قالب 28 گام و حدود 160 نوشتار به رشته تحریر در آمد. وسواس و حساسیت زیادی داشتم که چند نفر از استادان این عرصه، از قبیل کارآفرینان موفق و استادان دانشگاه کتاب را بخوانند و اصلاحات و ویرایش‌های خودشان را ارایه دادند.
جوهری در ادامه به معرفی بخش‌های مختلف کتاب پرداخت و گفت: در راهنمای شکست، سعی کردم تا حد امکان تمام عوامل تاثیرگذاری بر فعالیت یک استارتاپ را معرفی کنم و به خواننده چالش‌های مربوط به هر عامل و هر مرحله را شرح دهم؛ از معرفی اکوسیستم آغاز کردم و در ادامه به نقش ایده، کوفاندر، منتورها، شتاب‌دهنده‌ها، سرمایه و پول، تفاوت بیزنس مدل و بیزنس پلن، نقشه خروج و در نهایت به سبک زندگی استارتاپی اشاره کردم.
جوهری که در حال حاضر دانشجوی دکترای مدیریت است، در خاتمه اظهار داشت: آرزوی من این است که عزیزانی باتجربه‌تر و توانمندتر و با زبانی گویاتر، به موضوع شکست‌ها و ناکامی‌های استارتاپ‌ها بپردازند و این مسیر توسط آنها تداوم پیدا کند. هدف اولیه من این بود که باب گفتگو درباره الگوهای شکست استارتاپ‌ها باز شود تا تازه‌واردها بدانند چگونه می‌توانند شانس موفقیت ایده‌شان را بالا ببرند.
* اثر پروانه‌ای در راهنمای شکست
حامد حیدری، استاد مرکز آموزش‌های کاربردی دانشگاه تهران که نویسنده یکی از دو پیشگفتار این کتاب نیز بوده، در ادامه این نشست گفت: شهریار جوهری قبل از کتاب «راهنمای شکست»، دو کتاب ارباب نجوا و خاطرات آینده را نوشته است که هر دو کتاب از قدرت نویسندگی بالای او حکایت می‌کنند. او به عنوان شخصی که هم با فلسفه و ادبیات آشناست و هم با اصول کسب و کار، در این کتاب به دنبال ارایه یک محتوای صرفا کاربردی نبوده است. شیوه نگارش او، به کتابی که قرار است در مورد اکوسیستم استارتاپی ایران باشد، ویژگی‌های داستانی و روایی داده است. همه این مزیت‌هاست که کتاب را برای مخاطب خاص و عام خواندنی‌تر می‌کند.
وی افزود: شاید در اولین مواجهه با این کتاب، سئوالی پیش بیاید که «چرا این کتاب درباره راهنمای موفقیت نیست؟» اگر هدف ما انرژی و انگیزه دادن به افراد در کسب و کار باشد، بهتر است داستان‌های موفقیت شرکت‌های بزرگ را برای آنها روایت کنیم. اما اگر قرار است به افراد مهارتهایی را یاد بدهیم، قطعا باید سراغ الگوهای شکست شرکت‌ها برویم.
حیدری در ادامه گفت: مهمترین ویژگی کتاب راهنمای شکست این است که با «دیدِ استراتژیک» نوشته شده است. شهریار جوهری به صورت غیرمستقیم پیام‌های کلیدی خود را بر اساس یک الگوی استراتژیک به مخاطب ارایه می‌کند. همین غیرمستقیم بودن پیام‌ها، سبب می‌شود تا سطح پذیرش و همراهی خواننده را بالا ببرد. کتاب با رویکردی سیستمی و قیاسی نوشته شده است و مخاطب را از سطح کلان به سطح جز می‌آورد. در جای‌جای این کتاب به وضوح پدیده «اثر پروانه‌ای» دیده می‌شود. اثر پروانه‌ای نشان می‌دهد که پدیده‌های کوچک می‌تواند سرمنشا اتفاق‌های بزرگ باشند. به بیان دیگر ضرورتی ندارد که همه فعالان استارتاپی برای موفق شدن، حتما سرمایه یا تجربه زیادی داشته باشند، یا شکست‌ها و موفقیت‌های بزرگی را تجربه کرده باشند، یا با کارآفرینان بزرگ و موفق نشست و برخواست داشته باشند.
این پژوهشگر در انتهای صحبت‌هایش به خوانندگان پیشنهاد کرد: کتاب را بدون عجله بخوانید. اصلا ضرورتی ندارد که کتاب را به سرعت بخوانید. هر فصل این کتاب دارای محتوای ارزشمندی است که باید با تامل خوانده شود و خواننده بهتر است از هر فصل یک چک‌لیست تهیه کند و آن را با شرایط کسب و کار خودش تطبیق دهد.
* جای کتابهای بومی در حوزه استارتاپی ایران خالی است
نیما محسنی، فعال استارتاپی و مدیر سایت همگردی در ادامه نشست گفت: کتاب‌هایی که در معرض انتخاب فعالان حوزه استارتاپی ایران قرار دارد، جملگی ترجمه آثار غربی هستند و با اکوسیستم استارتاپی ایران همخوانی حداقلی دارند. فضای کاری اروپا و آمریکا، نظام تامین مالی و سرمایه‌گذاری آنها، الگوهای مشارکت و جذب سرمایه در آن جوامع و فرهنگ کار همگی با جامعه ایران زمین تا آسمان متفاوت است؛ به همین خاطر است که کتابهای حاضر نمی‌توانند کمک زیادی به فعالان استارتاپی بکنند.
وی افزود: از سوی دیگر تصویر فضای استارتاپی در ایران بسیار فانتزی و متوهمانه و به دور از واقعیت است. آنچه به نظر می‌رسد این است که یک تعدادی فارغ‌التحصیل با شلوار جین و کوله‌پشتی دور هم جمع می‌شوند و روی مبل‌های بادی لم می‌دهند و می‌گویند و می‌خندند و برای همدیگر جشن تولد می‌گیرند و در نهایت هم پولدار می‌شوند. خیلی‌ها با چنین تصویر و تصوری وارد فضای استارتاپی می‌شوند که اصلا با واقعیت آن همخوانی ندارد. به همین دلیل خیلی زود سرخورده می‌شوند و با شکست عرصه را ترک می‌کنند. کار در فضای کسب و کار ایران، بسیار سخت و طاقت‌فرسا است. چراکه به خصوص برای اکثر ایده‌های استارتاپی بسترهای قانونی وجود ندارد و نهادهای متولی نیز همکاری خوبی با استارتاپ‌ها ندارند.
این دانش‌آموخته دکترای مدیریت ادامه داد: مسیرهای شکست در فضای استارتاپی ایران خیلی تکرارشونده هستند و متاسفانه بسیاری از فعالان این اکوسیستم به صورت پیاپی این مسیرها را تکرار و تجربه می‌کنند. بسیاری از بخش‌های کتاب راهنمای شکست، برای مخاطبی که در فضای استارتاپی ایران فعالیت کرده است، سرشار از گزاره‌های ملموس هست. مخاطب به کرات خودش را در سطرهای کتاب مشاهده می‌کند.
محسنی با بیان اینکه کتاب راهنمای شکست سرشار از محتوای آموزنده است، گفت: این کتاب سعی کرده اجزا و عناصر اکوسیستم استارتاپی ایران را تجزیه و آنالیز کند اما جای یکی از عوامل بسیار موثر و کلیدی در این بین کمرنگ است؛ آن عامل هم نهاد دولت است. بهتر بود کتاب یک بخش خاص را به نقش دولت در محدودیت یا تسهیل فعالیت‌های استارتاپی اختصاص می‌داد.
او همچنین پیشنهاد کرد در چاپ‌های بعدی این کتاب شکست‌های برخی استارتاپ‌ها با ذکر نام مجموعه و شخص نوشته شود تا برای مخاطب ملموس‌تر باشد. می‌توان با جلب رضایت خود افراد تجربه‌هایشان را مستند کرد و در اختیار تازه‌واردان به فضای استارتاپ قرار داد.
محسنی در پایان گفت: نثر شیوا و رویکرد داستانی کتاب، آن را باورپذیر و جذاب کرده است.
این کتاب با عنوان کامل «راهنمای شکست در راه‌اندازی و توسعه استارتاپ‌ها» بهار 1399 توسط انتشارات تیسا در تیراژ 1000 نسخه به چاپ رسید و با قیمت 54 هزار و 900 تومان راهی بازار کتاب شد.