در کسب‌وکارهای مجازی همه چیز شفاف است و این به نفع خیلی‌ها نیست
رضا الفت‌نسب، سخنگوی اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای اینترنتی:
رضا الفت‌نسب: «گاهی اوقات افراد از سر ناآگاهی احساس می‌کنند تکنولوژی قرار است کسب‌وکار آنها را به مخاطره بیندازد و به همین دلیل ممکن است فضا را کمی متشنج کنند. گاهی هم به این دلیل که با جان گرفتن کسب‌وکارهای مجازی، دیگر نمی‌توان هر جنس و خدمتی را خارج از چارچوب قیمت‌ها و قوانین ارائه کرد و آب از آب تکان نخورد، دست به این قبیل اقدامات می‌زنند.»
اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی نزدیک به یک سال است کار را در حوزه اعطای مجوز به کسب‌وکارهای اینترنتی با هدف تسهیل کسب‌وکارها در بستر فضای مجازی شروع کرده است. عده‌ای مرجعیت این اتحادیه را غیرقانونی می‌دانند، اما مدیر آن خلاف این نظر را دارد.
مدتی قبل مسئول یکی از استارتاپ‌هایی که مجوز فعالیت خود را از اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی دریافت کرده بود، به دادگاه احضار شد و در حال حاضر به قید وثیقه آزاد است. به همین بهانه با رضا الفت‌نسب در خصوص فعالیت اتحادیه، مشروعیت و چگونگی تاسیس آن به گفت‌وگو نشستیم.
اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی چگونه کار خود را آغاز کرد؟
تا قبل از شروع کسب‌وکارهای مجازی کسی برای دریافت مجوز مراجعه نمی‌کرد و به همین دلیل خلاء وجود این اتحادیه خیلی احساس نمی‌شد. اما پس از مراجعه تعدادی از متقاضیان به مرکز هیات عالی نظارت در وزارت صنعت، معدن و تجارت، نیاز به وجود یک اتحادیه به شدت احساس شد. بحث‌هایی بین دستگاه‌های دولتی و خصوصی با این محوریت که کدام یک اتحادیه‌ای تشکیل دهند و از این کسب‌وکارهای نوپا حمایت کنند، شکل گرفت. در نهایت تصمیم بر این شد که فراخوانی برای تشکیل اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی توسط مرکز امور اصناف و بازرگانان برگزار شود. بعد از برگزاری انتخابات و رای به افرادی که در این فراخوان شرکت کرده بودند، اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی شکل گرفت.
هدف اصلی راه‌اندازی اتحادیه چه بود؟
کسب‌وکارهای مجازی برای فعالیت و دریافت مجوز گاه باید به چند اداره و وزارت‌خانه مراجعه می‌کردند و این کار آنها را خیلی سخت می‌کرد. ما اتحادیه را تاسیس کردیم تا این صنعت نوپا بتواند در حاشیه امنی حرکت کند و پیش برود. در حال حاضر هر شخصی که کسب‌وکار اینترنتی دارد می‌تواند از هر نقطه ایران درخواست مجوز را به شکل آنلاین برای ما ارسال کند. بعد از مدت مشخص و پس از بررسی مدارک، جواب درخواست برای او پست می‌شود.
مشکلی برای یکی از کسب‌وکارهایی که شما به آن مجوز دادید پیش آمد و کار به دادگاه کشید. با توجه به این که می‌گویید کار شما قانونی است، چرا این اتفاق رخ داد؟
سایت مورد نظر در انتظار دریافت مجوز از سوی اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی بود که وزارت بهداشت از او شکایت کرد. این اتفاق کمی تعجب برانگیز بود، خصوصا از سوی وزارت‌خانه‌ای که همیشه کمک‌کننده است و از تکنولوژی حمایت می‌کند. موضوع بیشتر شبیه سوءتفاهم بود، ما چند جلسه با وزارت بهداشت داشتیم و آنها قول مساعد دادند که شکایت را پس بگیرند. من امیدوارم شرایطی پیش بیاید که پای هیچ کس بابت نوآوری و خلاقیت به دادگاه باز نشود.
اتفاق مشابهی قبلا هم رخ داده بود؟
خیر. البته این را بگویم که از نظر من این واکنش تا حدودی طبیعی است. گاهی اوقات افراد از سر ناآگاهی احساس می‌کنند تکنولوژی قرار است کسب‌وکار آنها را به مخاطره بیندازد و به همین دلیل ممکن است فضا را کمی متشنج کنند در حالی که این طور نیست. زمانی که یک سایت یا اپلیکیشن به عنوان پلتفرم فعالیت می‌کند، در واقع نقش رابط و تسهیل‌کننده بین متقاضی و مراکزی را ایفا می‌کند که خدمات ارائه می‌دهند. مثلا زمانی پلتفرم‌های خشکشویی آنلاین شروع به کار کردند. در همان روزهای اول واکنش‌هایی در این خصوص دیده شد، در حالی که این پلتفرم‌ها باعث شدند متقاضی به مغازه‌های فیزیکی خشکشویی وصل شوند و حتی کسب‌وکار این قشر رونق گرفت.
اما برخی در شروع کار این تصور را داشتند که این کسب‌وکارهای مجازی قرار است لباس را به صورت آنلاین از مردم بگیرند، خودشان بشویند، خشک کنند و تحویل مشتری دهند. آنها رابط هستند و طبق قانون می‌توانند با مجوز اتحادیه به فعالیت خود ادامه دهند. علاوه بر این ناآگاهی، برخی اوقات هم ممکن است عده‌ای به صورت عامدانه شروع کنند به شانتاژ کردن افراد دیگر و مسموم کردن فضا. چون با جان گرفتن کسب‌وکارهای مجازی، دیگر نمی‌توان هر جنس و خدمتی را خارج از چارچوب قیمت‌ها و قوانین ارائه کنند و آب از آب تکان نخورد. در کسب‌وکارهای مجازی، همه چیز شفاف است و خب این به نفع خیلی‌ها نیست.
برخی عقیده دارند، اتحادیه شما به شکل غیرقانونی فعالیت می‌کند، چرا که مجوز کسب‌وکارهای مجازی باید از طریق نظام صنفی رایانه‌ای صادر شود؛ برخی دیگر هم می‌گویند برای کسب‌وکار مجازی قانون خاص وجود دارد و همین مسئله ایجاد اتحادیه را غیرقانونی می‌کند؟
اتحادیه ما طبق آیین‌نامه ماده (87) قانون نظام صنفی مشتمل بر(25) ماده و (19) تبصره _که توسط اتاق اصناف ایران با همکاری دبیرخانه هیات عالی نظارت، وزارت اطلاعات و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تهیه و در یک‌صد و دوازدهمین و یک‌صد و سیزدهمین جلسه هیات عالی نظارت تایید و در تاریخ 01/12/1395به تصویب وزیر صنعت، معدن و تجارت رسیده است_ تشکیل شده و می‌تواند برای تمام کسب‌وکارهای آنلاین حقیقی و حقوقی مجوز صادر کند. در حال حاضر در کشور حدود 8 هزار و 400 اتحادیه داریم که بر اساس همین قانون تشکیل شده و در حال فعالیت هستند. می‌توان گفت تمام آنها غیرقانونی فعالیت می‌کنند و نباید به زیرمجموعه‌های خود خدمات بدهند.