ایران به چه تعداد شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه نیاز دارد؟

در یکی از پنل‌های یلدای استارتاپی سعید رحمانی، مدیر عامل سرآوا، عنوان کرد برای اینکه ۱۴۰۰ استارتاپ فعال در مراحل مختلف در اکوسیستم استارتاپی ایران داشته باشیم (که عدد زیادی هم نیست)، در چهار سال آینده دست کم به ۶ هزار میلیارد تومان (معادل ۱.۴ میلیارد دلار) سرمایه نیاز داریم.
روشن است که این نیاز حداقلی و فقط برای رسیدن به ۵ یونیکورن (شرکت‌هایی که ارزشی بیش از یک میلیارد دلار دارند) است. توجه کنید که این اعداد برای داشتن یک اکوسیستم سالم اما معمولی است و برای پیشتاز بودن کافی نیست. برای نمونه توجه شما را به این جلب می‌کنم که سرمایه‌گذاری‌ای که امسال تنها در شهر لندن انجام شده بیش از دو برابر این مقدار است. پس بدیهی است که اگر بخواهیم اکوسیستمی پیشتاز داشته باشیم به سرمایه‌ای خیلی بیشتر از اینها نیاز خواهیم داشت. اما در حال حاضر سوال این است که برای اینکه به همین اعداد برسیم حدودا به چه تعداد شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه (VC Firm) نیاز خواهیم داشت!؟

من حدود ۷ ماه پیش در یک مجموعه‌ توییت پیش‌بینی کرده بودم که بین ۴۰ تا ۱۶۰ شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه‌ی فعال نیاز داریم. منظور از شرکت سرمایه‌گذاری فعال، شرکتی است که واقعا سرمایه‌گذاری می‌کند و نه آن‌هایی که اسم‌شان هست ولی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند! اکنون می‌خواهم بر اساس میزان سرمایه‌ موردنیاز که در ابتدای یادداشت به آن اشاره شد، بررسی کنم که به چه تعداد وی‌سی نیاز است.
بیایید فرض کنیم تا سال ۱۴۰۰ هر شرکت سرمایه‌گذاری جسورانه در قالب چندین صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه (VC Fund) زیرمجموعه‌اش، به طور میانگین ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌ تحت مدیریت (AUM) خواهد داشت. (دقت کنید که ما در حال حاضر صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه‌ی بورسی ۱۰ میلیارد تومانی هم داریم.) پس برای رسیدن به عدد ۶۰۰۰ میلیارد تومان، دست‌کم به ۶۰ صندوق ۱۰۰ میلیارد تومانی فعال نیاز خواهیم داشت.

این در حالی است که به گزارش انجمن وی‌سی کشور، از سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵، مجموع سرمایه‌گذاری صورت گرفته‌ توسط اعضای آن انجمن حدود ۲۰۰ میلیارد تومان بوده است. با توجه به اینک همه‌ شرکت‌هایی که در اکوسیستم سرمایه‌گذاری کرده‌اند در زمان آماده‌سازی این گزارش عضو این انجمن نبوده‌اند. می‌توان در خوشبینانه‌ترین حالت گمانه زد که حجم کل سرمایه‌گذاری صورت گرفته در این مدت سه برابر این میزان، یعنی ۶۰۰ میلیارد تومان بوده است.

رشد ۱۰ برابری!؟
پس برای اینکه به این اعداد برسیم در چهارسال پیش رو باید دست کم ۱۰ برابر ۴ سال گذشته، سرمایه‌گذاری جسورانه صورت گیرد. من معتقدم که علاوه بر حجم سرمایه‌گذاری، در تعداد شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه فعال هم به رشدی حداقل ۱۰ برابری نیاز خواهیم داشت. به بیان دیگر نیاز داریم تا دست کم ۶۰ تا ۸۰ شرکت سرمایه‌گذاری فعال داشته باشیم تا یک اکوسیستم سالم و معمولی داشته باشیم و برای پیشتاز شدن در این زمینه هم دست کم ۱۰۰ تا ۱۶۰ شرکت سرمایه‌گذاری فعال نیاز است. اینکه چگونه می‌توانیم به این اعداد و حجم سرمایه‌گذاری برسیم، خودش حدیثی است مفصل!