استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناور ایران سالانه 12 میلیارد دلار گردش دارند
سورنا ستاری، با اشاره به رشد استارتاپ‌های ایران در همایش همکاری‌های ایران و اروپا در بروکسل:
ما به‌عنوان نمایندگان دولت، خود را ملزم می‌دانیم تا زمین را مهیا سازیم و استارتاپ‌ها و شرکت‌های خلاق هر دو طرف را به هم پیوند دهیم تا همکاری آنها را تسهیل کنیم. این قطعاً منجر به همکاری مضاعف جهت نوآوری و کسب مزایای اجتماعی می‌شود.
سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور در دومین همایش همکاری‌های بین‌المللی اقتصادی و فناوری ایران و اروپا در بروکسل با اشاره به رشد استارتاپ‌های ایران، گفت: «ایران علاوه بر پیشرفت‌های چشمگیر در علوم و فناوری، اکنون در حال گذار به سمت نوآوری و دانش مبتنی بر اقتصاد است. این گذار به‌طور کامل در گزارشUNCTAD با عنوان علوم، پیش‌نمای سیاست نوآوری فناوری (در سال 2017 چاپ شد) بررسی شده است. ایران جمعیت بسیاری دارد که عمدتاً تحصیل‌کرده هستند و پتانسیل کارآفرینی بسیاری دارند. نفوذ اینترنت و گوشی‌های هوشمند در ایران بسیار بالا است، 33 میلیون نفر (بین 20 و 40 ساله) از این فناوری‌ها استفاده می‌کنند. نفوذ گوشی هوشمند در هر 100 نفر، 130 عدد است. 47 میلیون کاربر اینترنت در ایران وجود دارند. آنها تقریباً نیمی از کل کاربران اینترنت در خاورمیانه را تشکیل می‌دهند. چنین احتمالاتی این اطمینان را می‌دهند که کشور ما در بین مکان‌های بالقوه برای گسترش و رونق استارتاپ، قرار دارد.»
تمرکز بر صحنه استارتاپ در ایران
معاون علمی رئیس جمهور بیان کرد: «با تمرکز بر صحنه استارتاپ در ایران، اصلاحاتی در سیستم نوآوری انجام دادیم. برای مثال، مدل اکوسیستم تجاری و استارتاپ‌های جدید، شکل گرفته‌اند؛ امور مالی و سرمایه‌گذاری در اقتصاد مبتنی بر دانش، تسهیل شده‌اند و فرار مغزها معکوس شده است.» ستاری اضافه کرد: «بیش از 3500 شرکت مبتنی بر فناوری، طی 6 سال اخیر، شناسایی شدند. ما با ارائه معافیت‌های مالیاتی، معافیت‌های گمرکی، وام‌های کم‌بهره و بسیاری از امکانات توانمندسازی و برنامه‌های ترغیب کسب‌وکار، فعالانه از آنها حمایت می‌کنیم. این شرکت‌ها در حال حاضر سالانه 12 میلیارد دلار آمریکا، گردش سالیانه دارند و باعث ایجاد (تقریباً) 300000 (سیصد هزار) شغل مستقیم جدید شده‌اند.»
کارنامه رشد استارتاپ‌های ایران
او گفت: صنعت محتوای دیجیتال، نسخه یوتیوب ایرانی (آپارات) هر روز 74 میلیون بازدید می‌خورد. فروشگاه برنامه موبایل ایران، کافه بازار 40 میلیون کاربر و 21 هزار طراح دارد. شرکت دیجی‌کالا، بزرگ‌ترین شرکت تجارت الکترونیک ایران، سرمایه محلی و خارجی اضافی زیادی را کسب کرده است و صاحب بیش از 90 درصد فروشگاه خرده‌فروشی آنلاین کشور است؛ به‌عنوان یک فروشگاه آنلاین، بیشترین بازدید را در خاورمیانه دارد و جزو برترین‌های آسیا است؛ بیش از 1000 عرضه‌کننده و 11000 مسئول فروش دارد و هر روز 3 میلیون دلار آمریکا، فروش می‌کند. در بخش اجاره آنلاین خودرو، یک استارتاپ با نام اسنپ که با سرمایه‌گذاری مشترک یک شرکت ایرانی و شریکی خارجی، تأسیس شد، توانست به‌سرعت، ابعاد بازار خود را از 100 سواری روزانه در ژانویه 2016 در تهران تا حدود 1 میلیون سواری روزانه در حال حاضر، گسترش دهد. در زمینه پرداخت آنلاین، AP، یک استارتاپ پیشگام محلی در حوزه امیدبخش فین‌تک (Fintech)، طی 4 سال اخیر توانسته بازار خود را سالانه به‌طور متوسط 45 درصد، گسترش دهد و درآمد عملیاتی آن به 700 میلیون دلار رسیده است.
معاون علمی و فناوری رئیس جمهور اشاره کرد که ایران در زمینه تولید داروهای بیولوژیک، رتبه اول را در خاورمیانه دارد، یکی از موفق‌ترین شرکت‌های بیوتک (فناوری زیستی) با کارمندان جوان و ماهر (با میانگین سنی 33 سال و 86 درصد از آنها تحصیل‌کرده هستند) داروهای بیولوژیک را به بیش از 10 کشور، صادر می‌کند. برخی از این استارتاپ‌ها در شرف دستیابی به درآمد بی‌نظیر میلیارد دلاری در ایران هستند.
ستاری خاطرنشان کرد: «رونق چنین استارتاپ‌هایی که در حال رشد سریع هستند، روی دیگرِ پیشرفت‌های اخیری است که در نوآوری ایران و رتبه‌بندی کارآفرینی، دیدید؛ در 4 سال اخیر، شاخص نوآوری جهانی ایران از 120 به 78 جابجا شده است؛ ایران همچنین در زمره 5 کشور برتری است که بیشترین رشد را در رتبه کارآفرینی جهانی (سال 2017 در مقایسه با سال 2016) دارند.»
ظهور استارتاپ‌های معتبر ایرانی، فرصت همکاری بین‌المللی
ستاری بیان کرد: «ظهور چنین استارتاپ‌های معتبری، فرصت‌های بسیاری برای همکاری بین‌المللی در اکثر بخش‌های مختلف، فراهم کرده است، چند مورد از این همکاری‌های موفق با شرکای اروپایی را نام می‌بریم: سرمایه‌گذاری مشترک برای تولید داروهای گیاهی جهت صدور به اروپا و بازارهای ثالث و همکاری به‌صورت عرضه‌کنندگانOEM برای برندهای معروف اروپایی در تجهیزات پزشکی، این‌ها تنها چند نمونه هستند. بد نیست بگوییم که برای ارتقای سرمایه انسانی ماهر و تحصیل‌کرده موردنیاز برای این موج نوآوری و کارآفرینی در کشور، از تأسیس 66 مرکز خلاقیت در دانشگاه‌ها و نهادهای تحقیق منتخب، حمایت کردیم. آنها به‌طور منظم، رویدادهای کارآفرینی مختلفی برگزار می‌کنند و در برنامه‌های فشرده، میزبان بسیاری از تیم‌های استارتاپ هستند.»
وی افزود: «در بین 39 پارک فناوری در ایران، پارک فناوری پردیس، یکی از بزرگ‌ترین بخش‌ها در غرب آسیا است. پارک فنی پردیس، میزبان بیش از 200 شرکت است، برخی از آنها صادرکنندگان محصولات فنی پیشرفته هستند. این جالب است که اکوسیستم شهری جدید که در پیرامون دانشگاه‌های برتر تهران و دیگر شهرها شکل می‌گیرد، بیشتر مملو از کارآفرینان جوان است. روی‌هم‌رفته می‌بینید که مدل اکوسیستم تجاری جدید و استارتاپ‌ها چگونه در کشور، ایجاد شده‌اند. قطعاً این مستلزم تسهیلات جدید مالی و سرمایه‌گذاری است و بدین منظور، گام‌های بلندی برداشته‌ایم.»
اختصاص منابع مالی دولت و منابع خصوصی به استارتاپ‌های
معاون علمی رئیس جمهور گفت: «علاوه بر منابع مالی دولت، منابع خصوصی بیش از پیش به شرکت‌های مبتنی بر فناوری و استارتاپ‌های خلاق، اختصاص داده می‌شوند. برای مثال در 2 سال اخیر، 13 صندوق سرمایه توسط اوراق بهادار و سازمان بورس ایران، تصویب شدند و چند سرمایه دیگرVC در انتظار تأیید هستند. دیگر کارگزاران مانند شتاب‌دهندگان، فرشتگان تجاری، شرکت‌های VC و صندوق‌های سرمایه علوم و فناوری نیز در زمینه سرمایه‌گذاری VC در کشور، فعال هستند. در حال حاضر، 32 صندوق سرمایه علوم و فناوری علاوه بر 22 شتاب‌دهنده خصوصی فعال در اکوسیستم نوآوری کشور، وجود دارند.»
او ادامه داد: «برای مثال یک شتاب‌دهنده خصوصی توسط یک داروساز صادراتی پیشرفته ایرانی، تأسیس‌شده است که 40 پژوهشگر با مدرک دکتری دارد و میزبان 22 استارتاپ در بیوتکنولوژی پزشکی است و زیرساخت‌های آزمایشگاهی، آموزش و خدمات مربی‌گری را ارائه می‌کند. از لحاظ تسهیلات مالی نوآوری، بیش از 2400 شرکت برای تحقیق و توسعه فعالیت‌های مربوطه، از مالیات معاف شده و اعتبار بانکی دریافت کردند، این فقط در سال مالی محلی گذشته رخ داد.»
پلتفرمی برای همکاری با کارآفرینان ایرانی که در خارج کار می‌کنند
ستاری عنوان کرد: جالب است بدانید که بیش از 100 استارتاپ توسط کارشناسان جوان ایرانی، خلق شده‌اند که در خارج تحصیل‌کرده‌اند و تصمیم گرفتند تا با استفاده از بهترین تجارب و شبکه جهانی خود در ایران، زندگی و سرمایه‌گذاری کنند. این استارتاپ‌ها، مشاغل تخصصی بسیاری برای کارشناسان ایرانی در حوزه‌هایی مانندICT، تجهیزات پزشکی، بیوتکنولوژی و نوآوری شهری، ایجاد کردند. ایران، ظرفیت‌های بی‌نظیری در سرمایه انسانی، بازار و زیر ساختار لازم برای رشد استارتاپ فناوری دارد. سرمایه‌گذاری و مشارکت اقتصادی در ایران نه‌تنها جذاب بلکه مفید نیز هستند و فرصتی برای بررسی بازار بهره‌برداری نشده در منطقه، ایجاد می‌کنند.
حرکت به سمت اقتصاد خلاقانه مبتنی بر استارتاپ‌ها
او گفت: «ایران تلاش کرده است حرکت به سمت اقتصاد خلاقانه را شتاب بخشد که عمدتاً مبتنی بر قابلیت‌های درونی مجسم در شرکت‌ها و استارتاپ‌های محلی است. باور داریم آنها می‌توانند ظرف مدت کوتاهی، حضور محلی چشمگیری داشته باشند و آنها اینجا هستند! آماده توسعه و دستیابی به فرصت‌های منطقه‌ای و جهانی هستند، نسبت به آینده مشترک خود، خوش‌بین هستم. همکاری با شرکای اروپایی، این پروسه را تسریع می‌کند. مزایای کلان و نتایج مطلوبی برای هر دو طرف دارد. جمهوری اسلامی ایران کاملاً از چنین مشارکت‌هایی بین شرکت‌های ایرانی و اروپایی حمایت می‌کند.»
ایجاد زمین مناسب و پیوند استارتاپ‌های ایران و اروپا
ستاری گفت: «ما به‌عنوان نمایندگان دولت، خود را ملزم می‌دانیم تا زمین را مهیا سازیم و استارتاپ‌ها و شرکت‌های خلاق هر دو طرف را به هم پیوند دهیم تا همکاری آنها را تسهیل کنیم. این قطعاً منجر به همکاری مضاعف جهت نوآوری و کسب مزایای اجتماعی می‌شود.»
معاون علمی و فناوری رئیس جمهور اشاره کرد: «ظاهراً بدون امکانات لازم برای پیوند و تحرک کارآفرینان و شبکه‌های ارتباطی بین آنها، همکاری مشترک، میسر نخواهد شد. تراکنش‌های مالی و دیگر همکاری‌های سازمانی ضروری بین دو طرف، اهمیت بسیاری در ایجاد همکاری دارند؛ بنابراین آماده هستیم تا دست در دست کشورهای اتحادیه اروپا، این زیر ساختارها و کانال‌های ضروری برای همکاری را تأسیس نماییم. نقش اتحادیه اروپا در بهره‌برداری از این همکاری بسیار حائز اهمیت است.»